Thời đại ngày nay thật quá tiện dụng. Khi cần tìm nước để rửa tay chân như một thói quen đời thường, bạn sẽ làm gì để đạt được? Thật là đơn giản, chỉ việc chạy ra một vòi nước nào đó gần nhất, mở van nước bằng một cái gạt tay, chấm hết. Cũng có thể, bạn phải mất nhiều công sức hơn trong một vài tình huống, chẳng hạn như ngày hôm đó mất điện, mở vòi nước mà chẳng nhận được gì! Hoặc trong một chuyến dã ngoại về một miền quê xa nào đó, không sẵn có những vòi nước tiện lợi như ở đô thị. Muốn rửa mặt bằng nước phải kỳ công hơn chút, cần một gáo nước múc nước từ bể hoặc lu chứa nước. Nếu như bể nước cũng đã cạn nước, phải dùng một cách khác nữa, kỳ công hơn để có nước đó là dùng gầu lấy nước từ giếng.
Thời đại ngày nay thật quá tiện dụng. Khi cần tìm nước để rửa tay chân như một thói quen đời thường, bạn sẽ làm gì để đạt được? Thật là đơn giản, chỉ việc chạy ra một vòi nước nào đó gần nhất, mở van nước bằng một cái gạt tay, chấm hết. Cũng có thể, bạn phải mất nhiều công sức hơn trong một vài tình huống, chẳng hạn như ngày hôm đó mất điện, mở vòi nước mà chẳng nhận được gì! Hoặc trong một chuyến dã ngoại về một miền quê xa nào đó, không sẵn có những vòi nước tiện lợi như ở đô thị. Muốn rửa mặt bằng nước phải kỳ công hơn chút, cần một gáo nước múc nước từ bể hoặc lu chứa nước. Nếu như bể nước cũng đã cạn nước, phải dùng một cách khác nữa, kỳ công hơn để có nước đó là dùng gầu lấy nước từ giếng.
Một thời kỳ lịch sử không quá xa xôi, vào những năm70 của thế kỷ 19. Vương quốc An Nam thanh bình bị đánh chiếm bởi Đế Quốc Pháp. Thời điểm đó, An Nam vẫn chỉ là một xứ nông nghiệp lạc hậu, quân đội An Nam chỉ có những vũ khí thô sơ, và nhanh chóng bị khuất phục bởi súng đạn, tàu chiến, đại bác của người Pháp. Cũng chỉ vài chục năm sau đó, một loạt những khu phố được người Pháp xây dựng trên vùng thuộc địa An Nam. Con dân xứ thuộc địa trầm trồ trước những thành tựu của mẫu quốc. Những thứ rất kỳ dị trong con mắt của người An Nam như “Nước chảy xuôi, đèn treo ngược” kỳ thực đã quá phổ biến ở châu Âu. Từ cuối thế kỷ 19, những thành phố lớn như London, Paris, New York đã được thắp sáng trưng bởi đèn điện, trong khi đó ở An Nam người dân chỉ biết thắp sáng bằng đèn dầu. Người dân ở các thành phố châu Âu khi đó đã được cấp nước từ các vòi nước công cộng, trong khi dân An Nam vẫn phải tích trữ nước mưa trong những chum nước, bể nước, mỗi khi sử dụng đều phải dùng gáo múc..
Cho đến nay, ở những miền quê xa xôi của đất nước Việt Nam thế kỷ 21, cách thức dự trữ nước cũng vẫn như cái thời còn là Vương Quốc An Nam thuộc địa. Còn ở các đô thị lớn, người dân đã không còn ngạc nhiên với những vòi nước tiện dụng xuất hiện ở bất cứ ngôi nhà nào. Bí mật đằng sau những vòi nước chảy xuôi ấy đã được giải mã, nó được kết nối bởi những đường ống nước tạo thành một mạng lưới, nước chảy qua các đường ống và ra khỏi các vòi. Vậy là mạng lưới ống nước không những đã tiết kiệm công sức cho toàn bộ cư dân của thành phố, mà nó còn giúp người chủ sở hữu mạng lưới ống nước có thể kiểm soát được nguồn tài nguyên quý giá này… Mạng lưới đường ống không phải chỉ có tác dụng như vậy đối với tài nguyên nước, với rất nhiều tài nguyên khác.
Chính vì lẽ đó, bài học về “Câu chuyện đường ống nước” rất thường xuyên được các diễn giả đa cấp mang ra khai hóa cho học viên của mình. Bài học ấy có thể tóm lược đơn giản như sau: Ở một ngôi làng nọ, hẻo lánh trên đỉnh núi, có một ngôi làng nhỏ. Ban đầu chỉ có vài ba cư dân, mọi người sống hòa thuận vui vẻ. Mỗi sáng sớm, tất cả cùng dậy sớm đi làm đồng. Cuối chiều, tất cả cùng ra suối lấy nước về nấu cơm, và tối đến tất cả cùng đi ngủ để lấy sức cho buổi làm việc sáng hôm sau… Do phong cảnh hữu tình, ngày càng nhiều cư dân nơi khác đến định cư ở ngôi làng trên đỉnh núi. Dân số tăng lên, khiến nhịp sống cũng trở nên bận rộn. Mọi người nhận thấy rằng nếu ai ai cũng cùng đi ra suối lấy nước mỗi buổi chiều thì bờ suối trở nên chen chúc, chờ đợi mất thời gian của tất cả mọi người. Do đó, tất cả cùng thống nhất rằng sẽ cử ra trong cư dân làng hai thanh niên khỏe mạnh chuyên làm nhiệm vụ đi lấy nước về cho cả làng, hai anh chàng đó tên là Tí và Tèo. Hàng ngày thay vì đi làm đồng cùng mọi người, Tí và Tèo ra suối múc nước gánh về làng. Dân làng cùng nhau xây một bể chứa nước, mỗi gánh nước mà Tí và Tèo xách về đổ vào bể chứa nước sẽ được dân làng trả tiền.
Tí và Tèo đều hăng say với công việc mới này. Tuy nhiên thể trạng của họ không giống nhau, Tí thấp bé và yếu, trái lại Tèo cao to lực lưỡng, sức vóc gấp bội phần so với Tí. Thể hình, sức vóc hạn chế khiến Tí thua thiệt hơn rất nhiều so với Tèo. Mỗi ngày qua, Tèo ngày càng hào hứng với công việc mới, với sức vóc gấp bội lần, số nước mà Tèo mang về cũng nhiều gấp bội lần so với Tí, tiền anh nhận được từ những xô nước cũng nhiều gấp mấy lần so với Tí. Trông thấy như vậy, Tí tỏ ra nản chí, tiền anh kiếm được từ những xô nước thậm chí còn thua kém so với thu nhập từ việc đồng áng trước kia. Đã có những lúc Tí muốn từ bỏ công việc xách nước của mình…
Trời mưa rả rích suốt cả ngày, Tí và Tèo đều không thể ra khỏi nhà xách nước vì nước mưa làm con đương đất trở nên trơn trượt. Tèo hân hoan tận hưởng một ngày nghỉ với giấc ngủ nướng. Ngồi bên khung cửa, nhìn mưa rơi rả rích nghĩ về những xô nước nặng nhọc hàng ngày. Nước mưa rả rích trôi theo mái tranh chảy xuống hiên nhà. Chợt một ý tưởng lóe lên trong đầu Tí. Anh cảm thấy vô cùng hào hứng, và ngay lập tức chạy vào nhà tìm cây bương khô vẫn để dự phòng. Tí dùng dao rựa chẻ đôi cây bương ra được 2 máng nước. Ngay trong trời mưa, Tí loay hoay mắc 2 máng nước vừa làm vào đúng mái hiên nhà để đón lẫy những dòng nước mưa chảy trên mái tranh. Nước mưa cứ thế chảy qua máng nước vào lu nước nhà Tí, chỉ loáng sau Tí đã không còn đồ chứa nước mưa nữa, Tí nhận ra rằng số nước thu được bằng 2 ngày công sức xách nước của anh từ suối về đến nhà
Sau một ngày mưa tầm tã, trời lại sáng trong, Tí và Tèo tiếp tục với công việc xách nước của mình. Nhưng ngày hôm nay, Tí vừa hát vừa làm việc với tâm trạng hăng say. Tèo cũng vậy, vừa múc nước vừa huýt sáo vang. Tí nhận ra rằng Tèo đã thay 2 chiếc xô cũ bằng 2 chiếc xô mới to gấp rưỡi. Ngày hôm đó, Tèo nhận số tiền nhiều gấp rưỡi so với hàng ngày nhờ những chiếc xô lớn gấp rưỡi bình thường. Tí vẫn chỉ xách được nước như mọi khi nhưng anh nhận số tiền gấp 3 lần hàng ngày nhờ vào số nước mưa hứng được ngày hôm qua.
Tí hào hứng với một kế hoạch mới, kể từ hôm đó, Tí chỉ dành một buổi mỗi ngày để ra suối xách nước, buổi còn lại anh vào rừng chặt tre nứa về để làm thành các máng nước. Có đủ số máng nước rồi, Tí đi dọc bờ suối và tìm ra một vị trí vô cùng thuận lợi để gắn máng nước. Kể từ đó, mỗi buổi sáng Tí đi xách nước cùng Tèo, nhưng buổi chiều Tí lại mải mê nối các máng nước từ suối về làng.
Thời gian trôi đi, cũng đã 15 năm kể từ ngày Tí và Tèo nhận nhiệm vụ chuyển nước từ suối về cho dân làng. Tèo cũng đã có tuổi, và anh nhận ra rằng mình khó có thể tiếp tục với những chiếc xô lớn, thậm chí ngay cả với những chiếc xô nhỏ, anh cũng khó có thể xách được nhiều nước như ngày còn trẻ. Tèo nhận ra rằng mình sẽ phải tìm một công việc nhẹ nhàng khác cho tuổi xế chiều của mình. Tí thì trái lại, kể từ khi có hệ thống máng dẫn nước từ suối về, mỗi ngày Tí thu được số nước lớn gấp 10 lần so với Tèo, Tí không còn phải vất vả xách nước nữa, anh chỉ việc đếm số nước chảy ra từ máng và bán cho làng để thu tiền, thi thoảng anh cũng đi bảo trì máng nước của mình, kể từ đây cuộc sống của Tí thật nhẹ nhàng và vui vẻ.
Những diễn giả đa cấp vẫn thường mang câu chuyện của Tí và Tèo ra để thuyết phục mọi người hãy gia nhập mạng lưới đa cấp để có được thành quả như Tí, thay vì tiếp tục làm công ăn lương như Tèo. Việc tăng ca hàng ngày để thêm tiền lương cũng không khác là bao so với việc Tèo dùng những chiếc xô to hơn để xách nước. Đã có rất nhiều người bị thuyết phục bởi câu chuyện này, họ thường là những sinh viên mới chân ướt chân ráo bước lên thành phố học đại học, hoặc đôi khi có thể là những bác nông dân mới bán đất muốn đầu tư kiếm tiền một cách dễ dàng. Họ có một điểm chung là tin rằng có thể kiếm tiền mà không cần đến tri thức chỉ cần có quyết tâm là đủ, giống như anh bạn Tí trong câu chuyện đường ống nước ở trên. Tuy nhiên có nhiều dị bản khác cho câu chuyện này và câu chuyện sau đây là một trong số đó… (đón xem phần 2)
