Thị trấn nọ, không xa kinh thành, có một lò rèn nhỏ quanh năm nổi lửa chế tạo các sản phầm kim khí. Chủ lò rèn này là một bác thợ già, sinh sống bằng nghề rèn suốt nửa thế kỷ nay. Tay nghề của bác thợ tốt đến mức ngay cả đức vua cũng phải thán phục, vua đã từng lệnh cho bác thợ rèn làm cho mình những thanh bảo kiếm chém sắt như bùn. Các quan lại cũng đều thuê bác chế tác các món đồ kim loại quý. Người dân quanh vùng đều muốn mua những dụng cụ kim khí của bác, nào dao, nào rìu, nào lưỡi cày, nào búa … Không có món đồ kim loại nào bác không thể làm, và cũng hiếm có người thợ nào trong cả vương quốc có thể làm ra sản phẩm tốt hơn của bác thợ già.
Một sáng nọ, khi vừa mới mở cửa hàng chuẩn bị một ngày làm việc, từ trong sương mờ bỗng xuất hiện 4 thanh niên cùng bước đến cúi đầu chào bác thợ già. Thấy có sự lạ, ông già lặng thinh quan sát, nhưng chưa kịp lên tiếng thì một trong số thanh niên kia mở lời trước:
– Kính chào thầy, bốn anh em chúng tôi xin được theo học nghề của thầy!
Hiểu ra vấn đề, bác thợ già cười đáp:
– Các anh là ai, sao lại cùng đến xin học nghề ta như vậy?
Thanh niên trẻ kia trả lời:
– Chúng tôi đến từ xa, tuy không phải anh em cùng nhà, nhưng là bạn chơi thân với nhau từ nhỏ. Ở chỗ chúng tôi chưa có ai theo nghề rèn, các dụng cụ bằng sắt đều mua của xứ khác. Chúng tôi muốn học nghề của bác để sản xuất dụng cụ cho quê mình!
Nghe thấy vậy bác thợ già vui vẻ trả lời:
– Nếu các anh đã có chí hướng như vậy thì ta sẽ nhận các anh làm học trò. Nghề này không phải quá khó đâu, nhưng cần tỉ mỉ, chính xác.
Vừa hay lúc đó, có một thanh niên nữa xuất hiện, anh cũng đến tìm bác thợ già. Không để bác hỏi, anh ta tự giới thiệu:
– Thưa bác, cháu cũng sống ở kinh thành, cháu biết tay nghề của bác đã lâu và xin được bác chỉ dạy cho cháu.
Bác thợ già nghĩ rằng dù sao cũng đã nhận 4 thanh niên kia rồi, nên cũng nhận luôn anh chàng mới xuất hiện này. Cùng mất công đào tạo, nếu dạy được cho nhiều người thì sẽ có ích hơn. Nghĩ vậy, bác thợ trả lời ngay” “Được rồi, nếu cũng muốn học rèn thì các cậu cất đồ đạc rồi ra sắp xếp dụng cụ rèn với ta!”. Kể từ đó, 5 thanh niên kia theo học nghề bác thợ rèn, bác thợ cũng rất nhiệt tình truyền nghề cho các học trò.
Bác thợ rất vui, cả 5 học trò mới thu nhận đều tích cực học nghề, rất chăm chỉ, không phụ công bác chỉ dạy. Chỉ trong thời gian ngắn cả 5 người đã đạt đến tay nghề của một thợ rèn hạng khá. Tuy vậy, bác cũng thấy rằng mỗi học trò có những ưu điểm riêng. Với 4 người học trò từ xa đến, bác khuyến khích họ tập rèn một loại dụng cụ thật tốt, để có thể tạo ra sản phẩm tốt nhất cho người dùng. Riêng với học trò thứ 5, bác thợ nhận thấy rằng đây là một nhân tài hiếm có, và bác thợ cũng đem hết kinh nghiệm tích lũy được để truyền dạy. Cứ như thế, sau 3 năm các học trò đều đã có thành tựu, bác thợ quyết định kết thúc khóa đào tạo của mình. Cả 5 học trò đều hết lời cảm ơn thầy dạy, hứa với thầy sẽ dùng nghề của thầy phục vụ cho xã hội. Rồi sau đó mỗi người trở về lập một xưởng rèn riêng.
Người thợ thứ nhất, sau khi trở về mở xưởng rèn ở quê nhà, anh chỉ tập trung rèn lưỡi cày. Không phụ lòng mong đợi của thầy, anh nhanh chóng chứng minh cho mọi người thấy rằng những lưỡi cày của anh làm ra tốt hơn hẳn những loại khác vẫn bán trong vùng. Ngay cả 3 người thợ học nghề cùng anh cũng phải trầm trồ công nhận rằng họ cũng không thể làm ra những lưỡi cày tốt như thế. Với nghề làm lưỡi cày sắt, anh thợ trở nên nổi tiếng. Xưởng rèn của anh làm không kịp bán, anh thợ trở nên giàu có.
Ba người thợ rèn còn lại cũng nhanh chóng có được thành tựu. Một người chuyên sản xuất dao, những lưỡi dao của anh vừa sắc bén, vừa bền đẹp. Xưởng rèn dao của anh cũng nhanh chóng trở nên nổi tiếng, mang lại cho anh nhiều tiền bạc. Người thợ khác tập trung vào sản xuất rừu và cưa cho thợ rừng. Cũng như những người bạn học của mình, anh thợ này nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường sản xuất cưa, rừu. Người thợ thứ tư cũng không thua kém gì 3 người bạn học, anh nhanh chóng được cả vùng biết đến là người thợ kim hoàn làm đồ trang trí kim loại tốt nhất vùng. Ngay cả nhà thờ và các lãnh chúa cũng thuê anh làm việc.
Bác thợ già giờ đã nghỉ hưu, giờ bác tận hưởng những ngày an nhàn cuối đời. Bác rất phấn khởi khi biết đến danh tiếng và sự thành công của 4 người học trò. Mặc dù ở xứ khác, nhưng tiếng tăm của họ vẫn vang đến tận kinh thành. Bác thợ chợt nhớ đến người học trò thứ 5, người mà bác thợ già tâm đắc nhất, ra sức truyền dạy những kinh nghiệmk quý giá nhất. Sau vài năm, các học trò khác đều đã thành danh, hùng cứ mỗi phương thì riêng người học trò ưu tú nhất cũng vẫn lận đận. Lấy làm lạ, bác thợ rèn cải trang làm một người khách lạ tìm đến xưởng rèn của học trò.
Đến nơi, bác thợ già vào xưởng rèn như một người mua hàng bình thường. Bác quan sát thấy rằng quầy hàng của anh thợ này bày la liệt cả dao, cả rừu, cả cuốc, xẻng. Sản phẩm của anh thợ này rất đa dạng, cũng đạt chất lượng rất tốt, bác thợ tin rằng ngay chính bản thân bác cũng chỉ có thể làm tốt được đến như vậy mà thôi. Bác thợ già hiểu rằng không phải rằng học trò mình dạy đã bê trễ lười biếng nên tay nghề giảm sút. Anh thợ này không nổi tiếng chỉ đơn giản vì anh không chủ tâm sản xuất nhiều đồ để bán nên ít người biết đến anh mà thôi. Nghĩ vậy, bác thợ già quay trở về, trong lòng tuy giải tỏa được một chút nghi vấn, nhưng ngay sau đó lại là nghi vấn khác. Nếu anh học trò xuất sắc nhất này chưa thành công liệu có phải rằng anh lạc vào vết xe đổ đẽo cày giữa đường hay không. Vì bác hiểu rằng cho dù tài giỏi cách mấy, nếu không chuyên sâu vào một mục tiêu cũng rất khó có thể trở thành tuyệt đỉnh. Như anh học trò xuất sắc kia, ngay cả khi anh tạo ra được những sản phẩm tốt, nhưng không nghĩ cách quảng bá nó, hoặc sản xuất với hết công suất của chính anh thì cũng khó để có được danh tiếng. Tuy vậy, là người thầy dạy nghề, bác cũng chỉ có trách nhiệm đến như vậy mà thôi… (Đón xem phần kế tiếp)
